In de winter wordt reikhalzend uitgekeken naar de eerste bloemen en al het andere leven dat na de onophoudelijke sneeuw weer tot leven komt. Maar na een explosieve lente en fleurrijk begin van de zomer komt menig natuurfotografie in de klad. Hoe kom je die periode door? Ik geef je in deze tutorial tips zodat je zeker niet stil hoeft te blijven zitten.
Archief
Een warme zomermiddag is geschikt voor twee dingen. De eerste is met een lekker koel drankje een beschut plekje zoeken in de tuin, mooi fotoboekje erbij en verder niets doen. Orde scheppen in je archief is het alternatief. Dit is wat althans vaak wordt beweerd over de zomerperiode. Na de explosie van kleuren in het voorjaar, wordt over de zomer eigenlijk alleen maar geklaagd. Tegelijkertijd wordt al weer uitgekeken naar de fotografisch interessantere herfst. Jammer…
Leven
Geen periode in het jaar is rijker aan dier- en plantenleven dan de zomer. Late voorjaarssoorten gaan geleidelijk over in zomersoorten, terwijl ook de eerste najaarssoorten zich al aandienen. De keuze aan fotografische mogelijkheden is zo overweldigend groot, dat er keuzes gemaakt moeten worden. Een kleine greep uit de schatkamer van de zomer:
- Uiterwaarden: Onze rivierengebieden behoren tot de bloemrijkste van het land. De (stroomdal)graslanden komen later tot bloei dan bijvoorbeeld hun evenbeeld op de zandgronden. In juli kleuren de uiterwaarden in de meest uitbundige kleuren. Goede locaties zijn de Gelderse Poort en het Maasplassengebied in Midden-Limburg. Vanzelfsprekend trekt deze bloemenrijkdom talrijke insecten aan. Uiterwaardengebieden zijn daarom voor alle vormen van natuurfotografie interessant, van landschaps- tot macrofotografie, van groothoek- tot teleobjectief.
Kleurrijke uiterwaarden.
- Libellen: Kleine juffers zijn als eerste aanwezig, de grotere libellen zijn meestal net iets later. Aan het begin van de zomer heb je deels andere libellen dan aan het einde van de zomer. Libellen kun je het beste ’s ochtends vroeg fotograferen. Hetzelfde geldt voor vlinders. Met het fotograferen van libellen kun je tot diep in het najaar doorgaan.
Pantserjuffer.
- Heide: In augustus kleuren de heidevelden paars. De intensiteit is sterk afhankelijk van het weer uit de voorgaande periode. Een verpeste, natte zomervakantie staat garant voor een fraaie paarse deken. Een droge zomer levert daarentegen een zeer verspreide bloei van de heide op. Je hebt hierdoor langer plezier van de bloei, maar de landschappen kleuren helaas niet echt intens paars. De laatste jaren worden regelmatig grote oppervlakten aangetast door het fotogenieke heidehaantje. Is dat het geval, dan resteert slechts een bruine heide. Ondanks zijn opvallende kleur, is heide vrij lastig te fotograferen. Een flinke dosis zon doet dan vaak wonderen.
Struikheide.
Het is mooi om de ‘overgang’ van zomer naar najaar te volgen. Zo zijn bloemrijke graslanden aanvankelijk nog fris en vol bloemen. Gaandeweg komen er steeds meer bruintinten en worden bloemen vervangen door zaden. De zomer is ook de periode van de grassen zelf. Omdat ze zo gewoontjes zijn, loop je er zo aan voorbij. Wie beter kijkt, ontdekt al snel dat de bloei van de grassen van een ongelooflijk subtiele schoonheid is.
Vroeg
Morgenstond is goud in de mond. Dat geldt in ieder jaargetijde, maar zeker voor de zomer. Gebruik maken van de mooie uurtjes heeft in de zomer wel wat nadelen. Allereerst moet je echt heel vroeg je bed uit. Op de langste dag van het jaar komt de zon al om 5.19 uur op, waardoor de wekker toch echt uiterlijk rond 4.00 uur af zal moeten gaan. Het andere nadeel is dat het gouden uurtje in de zomer erg snel voorbij is. Nog voordat je lekker bezig bent, is het licht al weer hard. Toch heeft vroeg opstaan grote voordelen. Zelfs op een dag met 30 graden in de verwachting, kan het ’s ochtends vroeg verrassend nevelig of mistig zijn, zeker bij waterpartijen. Het warme licht en wat mistflarden vormen de perfecte ingrediënten voor een geslaagde start van de dag.
Mist, ook in de zomer.
Wie meteen na zonsopkomst goed rond kijkt in de vegetatie, zal daar allerlei insecten vinden. ’s Nachts kruipen vlinders en libellen vaak weg in de vegetatie, om in de vroege morgen een plekje in de zon op te zoeken. Zolang de fragiele beestjes nat zijn, kunnen ze niet vliegen en zijn ze kwetsbaar. Snel opdrogen is dus van groot belang. Omdat ze niet kunnen vliegen, is dit hét moment om de vliegende juweeltjes te fotograferen. Zijn ze eenmaal opgedroogd, dan kun je het op een warme zomerdag vergeten. Door de warmte worden de insecten erg beweeglijk, waardoor het lastig wordt ze in alle rust te fotograferen.
Is de ochtend toch echt te veel gevraagd, dan kun je natuurlijk ook ’s avonds op pad gaan. Het avondlicht is vaak wat warmer van kleur dan het ochtendlicht. Hou er rekening mee dat mistflarden en rustende insecten in de avond niet op het menu staan. Vanwege de lange dagen is het sowieso raadzaam om een keuze te maken tussen de ochtend en de avond, anders ben je snel opgebrand.
Weer
De zomer is uiteraard meer dan die strakblauwe lucht met dertig graden op de thermometer. In Nederland is het weer zelden langdurig stabiel. Dat is natuurlijk jammer voor de strandliefhebber, maar wel een zegen voor de fotograaf. Typerend voor de (na)zomer is de grote instabiliteit, veroorzaakt door een krachtige opwarming van de hoogstaande zon en vochtige lucht vanaf de Noordzee. Reeds in de ochtend kun je, los van de officiële weerverwachting, vaak zien of er een kans op stevige buien aanwezig is. Wanneer zich rond een uur of tien kleine wolkjes aan de hemel vormen, weet je eigenlijk genoeg. Vaak verdwijnen ze ineens weer, om in de middag snel opnieuw te ontstaan en uit te groeien tot torenhoge buienwolken. Deze spectaculaire transformaties in de lucht vormen de basis voor bijzondere landschapsbeelden. Met een serie aan opnames of een time-lapse is de ontwikkeling helemaal fraai te volgen.
Onder gunstige omstandigheden groeien de buienwolken in de zomer regelmatig uit tot onweerswolken, te herkennen aan een nevelige top van de buienwolk (aambeeld). Vooral bij een laagstaande zon levert dit de spectaculairste wolkenluchten op die we ons wensen kunnen. Een gitzwarte muur van noodweer met een door de zon beschenen landschap op de voorgrond creëert een bijzondere situatie. Normaal is de lucht veel lichter dan het landschap, nu zijn de rollen ineens omgekeerd. Met een beetje geluk maakt een regenboog het plaatje compleet.
Ondanks de pracht van het moment, zijn dit soort omstandigheden potentieel levensgevaarlijk. Buienluchten komen het best tot hun recht in een open landschap, maar juist daar ben je kwetsbaar voor de bliksem. Probeer daarom goed in te schatten hoe de bui zich ontwikkelt en beweegt en blijf in de buurt van de auto of een andere veilige schuilplaats.
Contrast
Zodra de zon een uur op is, spreken we in de zomer vaak al van hard licht, zeker op zonovergoten dagen. De kleuren zijn kil, de contrasten zijn groot. Op landschapsniveau valt op wolkenloze dagen dan meestal niet heel veel meer te fotograferen. Maar dat grote contrast kan ook juist in het voordeel gebruikt worden, zeker wanneer ervoor gekozen wordt een serie in zwart-wit te maken. In zwart-wit spelen lelijke kleuren, zoals blauw- of groenzweem, geen rol meer en is een pittig contrast vaak gewenst. Zo wordt een door de zon beschenen bos ineens een interessante speeltuin. Ga in dit soort situaties op zoek naar interessante details die in de spotlight staan. Probeer tegelijkertijd het grote geheel te negeren, dit levert meestal een te rommelig beeld op.
Spelen met contrast.
In onze omgeving schijnt de zon lang niet altijd. Sterker nog, iedereen herinnert zich de door kou, wolken en regen verpeste zomervakanties van de afgelopen jaren. Bij een (licht) bewolkte hemel ontbreken de vaak ongewenste zomerse contrasten. Dit zijn dé momenten voor onder andere macrofotografie en het fotograferen van wild of vogels. Te grote contrasten zijn bij deze vormen van fotografie vaak niet gewenst, een licht bewolkte dag biedt dan uitkomst.
Noord
Ik heb je in deze tutorial proberen te overtuigen van de vele mogelijkheden die de zomer te bieden heeft. Ben je desondanks nog altijd niet overtuigd, dan rest nog één alternatief. Boek een reis naar het hoge noorden. Rond de langste dagen van het jaar kun je hier getuige zijn van een bijzonder fenomeen: de middernachtzon. In de nazomer volgt al snel de herfst, met in september reeds kans op sneeuw.
Deze tutorial werd eerder gepubliceerd in Natuurfoto magazine, hét Nederlandstalige blad voor natuurfotografie.