Tips voor (rust in) het herfstbos

De herfst is een fijne periode voor bosfotografie, waarbij de kleuren en een grotere kans op mist natuurlijk de sfeermakers zijn. Omdat het afgelopen periode in Limburg vaak niet wilde met de mist, toog ik eerder deze week naar de Veluwe. Volgens de actuele gegevens was daar mist genoeg aanwezig en bleef deze ook lang genoeg hangen. Dat bracht me op het idee om mijn ervaringen daar om te zetten in een serie ‘bostips’.

Chaos

Mooi hè, zo’n weelderig bos. Met het oog wel, maar op de foto wordt het al snel een chaos. Met de navolgende bostips laat ik je zien hoe je orde schept in de mooie chaos.

Het weer

Alle foto’s uit de serie zijn genomen onder mistige/nevelige omstandigheden en dat is niet voor niets. Mist zorgt voor diepte, maar belangrijker nog, bedekt allerlei storende details. Het bos oogt ineens veel opgeruimder. Overigens is mist zeker niet noodzakelijk. Een dag met een loodgrijze hemel of wat regen zijn ook goed bruikbaar. Mijd zonnige dagen; het contrast is dan te groot, hetgeen de chaos dan eerder vergroot. Uitzondering op deze regel zijn fraaie zonneharpen, maar daar is evenwel voldoende vocht in de lucht voor nodig. Pas overigens op met wind. In het bos is het donker en werk je al snel met lange sluitertijden. Enkele bewogen blaadjes kunnen je foto aardig verpesten. Waait het flink, dan kun je het natuurlijk ook in je voordeel gebruiken.

De mist zorgt voor een dromerige sfeer. Let op de verdeling van de bomen over het beeld.

Telelens

Nog een gemene deler: alle foto’s zijn gemaakt met een telelens. Een 70-200mm of bijvoorbeeld een 100-400mm zijn ideaal. Ik maakte gebruik van de Fujifilm 100-200mm. Met een telelens ben je in staat om in te zoomen op de essentie van de plek en zo de chaos buiten beeld te houden. Let vervolgens vooral op de boomstammen: zorgt dat de meest markante exemplaren elkaar niet overlappen! Een grootobjectief is buitengewoon lastig. Het bos moet dan uit zichzelf al een erg opgeruimd karakter hebben, al dan niet in combinatie met watergangen of paden die diepte en rust creëren.

Met een telelens leg je de nadruk op enkele bomen. Wil je de foto van voor tot achter scherp hebben, maak dan eventueel gebruik van focus stacking.

Wandelpaden

Dat brengt met automatisch bij het volgende punt: wandelpaden zijn altijd goed bruikbaar. Als natuurfotograaf laat je menselijke elementen misschien liever buiten beeld, maar een wandelpad helpt enorm om rust te creëren. Op een wandelpad groeien immers geen (hoge) planten en liggen ook weinig takken. Een opgeruimd beeld. Omdat er in de kijkrichting over het pad ook geen bomen staan, houd je het beeld daar leeg en rustig.

Wandelpaden creëren rust en diepte. Tweemaal twee bomen vormen een natuurlijk kader.

Lucht

Of beter het gebrek aan een lucht. Meteen een van de reden voor het gebruik van een telelens! Lichte delen trekken enorm de aandacht. Wanneer er grote gaten in de boomkronen zitten, zal alle aandacht naar de lucht gaan. Zonde. Hou een lucht dus zoveel mogelijk buiten beeld. Lukt dit niet helemaal, overweeg dan een belichtingstrapje te maken, zodat de lucht niet fel wit uitbijt.

Bosrand

Ik ben een enorme liefhebber van bosranden. Vanaf de heide of een weiland kijk je naar de rand van het bos. Daar ontdek je de prachtigste vormen. In een dicht bos overheerst het duister, waardoor de bomen en struiken in een bosrand vaak fraai loskomen. Zoek naar een enkele interessante boom of kleuraccent in het grote geheel.

Een omgevallen den zorgt voor een interessant element in de bosrand.

Contrast

Bij contrast denk je al snel aan het verschil tussen licht en donker, maar bossen bieden veel meer interessante contrasten. Zo kun je op zoek gaan naar contrasten in vormen. Zeker in gevarieerde bossen dienen zich interessante contrasten aan, zoals tussen grillige eiken en rechte sparren. Daarnaast is kleurcontrast een krachtig medium. Hoe mooi een fel gekleurd bos ook is; kleur valt pas echt op als de rest kleurloos of bijvoorbeeld nog groen is.

Contrast tussen de rechte stammen en de grillige Amerikaanse eik. Ook de kleuren vallen direct op, omdat er verder nauwelijks kleur aanwezig is.

Bostype

Begin bij bosfotografie niet meteen in een vol, chaotisch bos vol opgevallen bomen. Heel wat bossen hebben een opgeruimder karakter, zoals beuken-, sparren- en populierenbossen. Soms lijken ze misschien wat saai, maar wat saai is voor het oog, betekent rust in een foto. Een bos met alleen maar rechte stammen zorgt bijvoorbeeld voor een grafisch lijnenspel.

Veel plezier in het (herfst)bos! Wil je nog meer leren over landschapsfotografie? Ik maakte samen met Marijn Heuts de meest complete online cursus ooit. Check deze site voor alle details.

Bonustips: je kunt het bos ook altijd nog als decor gebruiken bij een kleiner detail, zoals bladeren of paddenstoelen. Kies er dan wel bewust voor het bos te laten zien, zodat het detail een ruimtelijke plek krijgt.