Vuilnisbelt de Grensmaas

Het is zomer en dus laat het rivierengebied zich van de mooiste kant zien. De hier aanwezige planten komen een stuk later in bloei dan die van de zandgronden. Met de droogte wordt het contrast nog groter. Nabij de rivieren is alles nog groen, maar iets hogerop kleurt het landschap langzaam bruin. Van bloeien komt daar minder en minder terecht. Ik zoek voor mijn fotografie altijd naar locaties die passen bij het seizoen. Niet voor niets dat ik dan ook juist nu graag langs de Maas struin. Zo ook afgelopen dagen toen de Grensmaas op het menu stond. Door de droogte staat het water dermate laag dat de rivier niet veel meer is dan een smal en ondiep stroompje. Je kunt het gemakkelijk oversteken. De vele grindbanken en smalle stroompjes geven de Grensmaas een blik op onze rivieren uit vervlogen tijden, iets dat je nu bijvoorbeeld nog in Frankrijk tegenkomt. Prachtige aanleidingen voor foto’s dus…

Het is 4 juli, half 5 als ik het enkele jaren geleden opgeleverde natuurgebied tussen Itteren en Borgharen binnen wandel. Na weken van een saaie blauwe lucht zijn er deze ochtend ineens wolken. Een mooie zonsopkomst ligt in het verschiet. Waar ik altijd probeer de schoonheid van de Limburgse natuur vast te leggen, sta ik ineens aan de grond genageld. Afval zover het oog reikt. Kleine banden, grote banden, video- en cassettebandjes, beruchte drinkflesjes, winkelwagentjes, delen van een boot, oneindig veel schoenen en ballen, ondefinieerbare stukken roest, asbest… En zo gaat het maar door. De bedding van de Grensmaas lijkt eerder op een vuilnisbelt in plaats van een natuurgebied. Of zo’n open riool zoals je dat op televisie wel eens ziet, in een krottenwijk ergens ver weg. De tranen schieten in mijn ogen, het enige dat ik kan doen is foto’s maken van deze puinhoop. Geen foto’s van vrolijke bloemenvelden bij mooi licht, maar een tractorband met de weerspiegeling van de maan, grote stukken plastic, blinkend in de opkomende zon…

Banden, overal banden, geroeste metalen vaten (wat heeft daar in gezeten….).

De rivier is een gemakkelijke dumpplek wie van zijn troep af wil. Eenmaal onder water zie je er immers niets meer van. Het vele afval wordt met het water aangevoerd en bezinkt kennelijk juist in dit gebied. Van afspraken over schone rivieren lijkt ineens geen sprake meer. Ik kom op veel plekken, maar een dergelijke puinhoop heb ik nog nooit gezien. Iedereen kent wel de plastic zakken en touwen die in bomen achterblijven na hoogwater, maar dit slaat alles.

De droogte zorgt voor allerlei problemen, maar dit is weer een probleem van hele andere orde. In dit gebied spelen kinderen uit de omringende dorpen. Alle rommel is enorm gevaarlijk. Denk aan de scherpe delen van het roestige metaal, maar ook aan onbekende stofjes die misschien wel helemaal niet goed zijn voor het menselijk lichaam. Je moet er toch niet aan denken… Ook voor de natuur vormt alle rotzooi een risico. Vele vogels maken optimistisch gebruik van de lage waterstand. De bedding ligt immers helemaal vol snackjes, zoals slakken. Kleine plastic- en metaaldeeltjes kunnen zo gemakkelijk in de maag van de vogels terecht komen.

Zo’n handschoen valt op, maar kijk eens hoeveel kleinere andere stukjes afval er nog meer ligt…

De waterstand zal nog verder dalen, waardoor nog meer afval bloot komt te liggen. De grote vraag is wie dit nu gaat opruimen. Het natuurgebied is van Staatsbosbeheer, maar de bedding officieel van Rijkswaterstaat. Rijkswaterstaat laat in een officiële reactie weten geen geld te hebben om het op te ruimen. SCHANDE! De troep ligt op eigendom van Rijkswaterstaat. Ik weet dat zij niet de veroorzaker zijn, maar nu niets doen is geen optie. Bij hoogwater spoelt het weer verder en krijgt een andere terreineigenaar er weer last van. Of het stroomt nog verder, de zee in, het bekende plastic afvoerputje. Kennelijk accepteert Rijkswaterstaat dit en neemt het niet zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid. Het water staat nu laag. Dat betekent dat het niet alleen zichtbaar is, maar ook relatief gemakkelijk opgeruimd kan worden.

Is dit hoe Maastricht zijn gemeente wil promoten: Groeten uit Borgharen…

De Stichting Schone Maas Limburg heeft in maart en april nog met ongeveer 1800 vrijwilligers de 200 kilometer Limburgse Maasoever opgeruimd van met name plastic afval. Dat leverde toen 3600 volle vuilniszakken op. Het ging om klein, voornamelijk plastic afval, dat gemakkelijk met het water mee stroomt en na hoogwater de bomen en struiken langs de Maas (ont)siert. Het afval van nu is grotendeels van een andere orde. Dat kun je niet met een paar vrijwilligers doen, daar is zwaarder materieel en mankracht voor nodig. Hulde aan de vrijwilligers, maar nogmaals schade dat de terreineigenaar zelf zijn kop in het zand – uh, afval – steekt…. Klik hier voor meer informatie over het werk van Schone Maas en Schone Rivieren.

Een winkelwagentje zorgt voor luwte, waardoor hier zich hier zand afzet. Morfologische processen waar de Grensmaas zo befaamd om is. Daar bedoelen we alleen niet deze menselijke bronnen mee…

Plastic in de ochtendzon…

UPDATE

Vanochtend was ik kort te horen bij het radioprogramma ‘Maarten en Tim’ van L1. Ook 1limburg.nl heeft mijn bericht opgepakt.

Tevens een mooi stuk in De Limburger.

De NOS brengt vandaag een hele opsomming over de effecten van de droogte. De problemen van de Grensmaas zijn ook daar niet onopgemerkt:

Door de droogte van de laatste tijd is de Grensmaas tussen Itteren en Borgharen, ten noorden van Maastricht, veranderd in een vuilnisbelt. Een natuurfotograaf wilde de lage waterstand in beeld brengen, maar stuitte op heel veel rotzooi. “Ik zag allemaal troep, zoals autobanden, ijzeren tanks, video- en cassettebandjes, schoenen, ballen, winkelwagentjes, de beruchte drinkflesjes, delen van een boot, eigenlijk van alles wat”, vertelde hij.

Vroege Vogels plaatste mijn bericht op hun website. Tevens maakte ik met Henny Radstaak van het radioprogramma Vroege Vogels een reportage van alle rotzooi. Je kunt dat hier terugluisteren.

Tot slot ben ik op pad geweest met SBS6 Hart van Nederland. We hebben 45 minuten gefilmd aan de Grensmaas. Het resultaat zie je hier.

Opnames voor Hart van Nederland.

UPDATE 2

Rijkswaterstaat herkende zich eerst niet in het begrip vuilnisbelt, gaf aan geen geld te hebben en deed aan struisvogelpolitiek (de rommel is van de buurlanden en vormt geen gevaar, dus laten we het liggen), maar ging uiteindelijk toch overstag. In totaal werd maar liefst 125 m3 (!!!) afval uit de rivierbedding verwijderd. Via deze weg wil ik alle media hartelijk danken voor hun steun dit probleem onder de aandacht te willen brengen. Het heeft ongetwijfeld bijgedragen aan het prachtige eindresultaat!