In november begeleidde ik de reis van mijn leven: met honderd Nederlands en Belgen ging ik op expeditie naar de Falklands, South Georgia en Antarctica. Ik hield een uitgebreid dagboek bij, zodat je kunt meegenieten van deze bijzondere reis. Het is haast een boek geworden, dus knip ik het dagboek in drieën. In deel 2 neem ik je mee naar South Georgia. Klik hier voor deel 1: Ushuaia en de Falklands en deel 2: South Georgia.
16 november
Dat we richting een storm varen is goed te merken; de bewegingen van het schip nemen steeds verder toe. De buitendekken zijn om veiligheidsredenen gesloten, waarmee er niets te fotograferen valt. Het valt sowieso niet mee te blijven staan…
Vanaf de brug is het goed te zien hoe ons schip zich door de enorme golven worstelt.
Uiteraard zijn er weer diverse presentaties: nadere informatie over enkele pinguïnsoorten, Tom Crean (de grootste hulp van Shakleton) en Bart Heirweg verzorgt een basiscursus landschapsfotografie. ’s Avonds knutselen we nog een quiz in elkaar en wordt er een film over Shackleton getoond. Omdat het schip door de storm scheef hangt, gaan we achterste voren in bed liggen (zodat het bloed niet naar je hoofd stroomt).
17 november
De wind buldert lekker door, waardoor het schip nog steeds flink beweegt. Sterker nog, in de vroege ochtend bereikt de storm zijn hoogtepunt met 9 bft en uitschieters tot 10 bft. Dat alles met golven tot 8 meter hoogte. Zitten en liggen is veilig, lopen complex en niet ongevaarlijk. Er vallen dan ook meerdere slachtoffers: iemand vliegt dwars door een tafel en weer iemand anders wordt in zijn hut gelanceerd en belandt met zijn voorhoofd op een houten rand, met 8 hechtingen tot gevolg. Omdat het een zeedag is, zijn er uiteraard weer allerlei activiteiten. De dag start met een boeiende presentatie over zeeijs. De daarop volgende presentatie over de geologie van Antarctica weten we gelukkig tijdig om te zetten; ik verzorg een masterclass over hoe wij als mens de wereld waarnemen. ’s Middags houden we het luchtig met een quiz, ‘De slimste passagier’. Honderd kennisvragen over de reis, maar ook basiskennis over natuur, fotografie, bekende dieren uit cartoons en logo’s komen voorbij. Dit uiteraard in een mix met flauwe grappen om het niet te serieus te maken.
18 november
De zee komt eindelijk een beetje tot bedaren. De wind zwakt rond het middaguur af tot 5 bft, om daarna geleidelijk weer aan te zwellen. Omdat het nu wel veilig is, mogen we gelukkig weer naar buiten, wel alleen het achterdek. Dat mag de pret niet drukken. De golven zijn nog altijd imposant én er zijn veel stormvogels. Het is een leuke uitdaging en tijdverdrijf om die twee met elkaar te combineren. Naar ratio tijd en foto’s maak ik vandaag by far de meeste foto’s…
Een leuke, maar uitdagende bezigheid.
Ook binnen is er uiteraard weer een heel programma, met onder andere een lezing over vogelaars. ’s Middags houden wij een tweede fotografiebespreking. De kwaliteit ligt aanmerkelijk hoger dan bij de eerste, de variatie is groot en dus is het genieten. Hierna is het tijd voor champagne, nog om te vieren dat we een 100% score behaalden bij de biosecurity. Aansluitend is er een veilig om geld op te halen voor het natuurbehoud op South Georgia. In totaal wordt er 3.535 euro opgehaald, met een verrekijker als klapstuk. Ook worden een geschonken boekenserie (PiXFACTORY) en een Tenba rugzak (Lanteos) voor het goede doel verkocht. Fijn om op deze manier wat terug te kunnen doen voor de prachtige natuur hier. Morgen komt er weer land in zicht, maar nemen de windkaarten ook weer felle kleuren aan… Het zal mij benieuwen of er iets van het programma overblijft.
19 november
De wind trekt weer flink aan met 7 bft. Gelukkig blijft het achterdek open en kunnen we daar terecht om de eerste ijsberg van de dag te fotograferen. Het valt echter niet mee; door de wind is de zoute spray enorm. Met het naderen van Antarctica is het tijd voor de volgende biosecurity-controle, ditmaal opvallend genoeg alleen van de broek, jas en rugzak, maar dus niet van de laarzen. Uiteraard komen we daar soepel doorheen.
IJsbergen vervelen nooit. Om een indruk van de schaal te krijgen: aan de voet van de ijsberg vliegen diverse stormvogels.
Rond het middaguur bereiken we eindelijk weer eens land, Elephant Island. Machtige, met sneeuw bedekte bergen rijzen op uit de zee. Kleine stipjes en vuile sneeuw verraden dat de pinguïns tot behoorlijke hoogte zitten. Aan de voet van een berg markeert een standbeeld de plek waar Shackleton maanden vast heeft gezeten. Zoals ik al voorspelde, is de zee veel te ruw om een zodiak te water te laten, laat staan te landen. Wel gaat het anker uit en genieten een half uur lang van het prachtige decor. De lunch wordt in recordtijd naar binnen gewekt.
Panorama om het indrukwekkende landschap van Elephant Island vast te leggen. Wie ziet de pinguïns?
Het schip vaart vervolgens via de zuidkant om het eiland heen. Al snel verschijnen twee enorme ijsbergen in beeld. De kapitein gaat er speciaal op af en nadert ze zo dicht mogelijk. Prachtige blauwe kleuren, lijnen en veel Kaapse stormvogels maken het feestje compleet. Zodra we de ijsbergen achter ons laten, steekt een extreem harde wind op. Het is nauwelijks mogelijk te blijven staan. De lucht, met lenticulariswolken, is prachtig, dus blijf ik proberen te fotograferen. Vanuit het niets beukt een megagolf op het schip en krijg ik een flinke plons zout water over mij en mijn apparatuur heen. Snel alles gereinigd en droog gemaakt, om vervolgens onverstoorbaar verder te fotograferen. Het uitzicht blijft weergaloos, totdat we de dichte mist in varen.
Bizarre lijnen en een grot in een enorme tafelijsberg. De Kaapse stormvogels maken het plaatje compleet.
Elephant Island neemt op passende wijze afscheid.
20 november
De wake-upcall is vroeg deze ochtend, want eindelijk willen we weer eens langdurig van het schip af. Ik heb er op voorhand mijn bedenkingen bij. Op de kaart is onze plek immers een groen stipje te midden van oranje, ofwel een klein gebiedje met weinig wind te midden van veel wind. Reeds voor het ontbijt sta ik op het achterdek en zie een mooie ijsberg achter de vulkaan van Penguin Island verdwijnen. Het waait inderdaad hard, 35 knopen in plaats van de voorspelde 20. Rond de baai zijn ook geen hoge bergen die beschutting kunnen bieden. Oceanwide besluit te wachten. Een uur worden twee uren, uren waarin we niks doen. Ik uit mijn frustraties dat het zinloos is te wachten, omdat ik vermoed dat de wind gaat aantrekken. Mijn advies wordt (letterlijk) in de wind geslagen. Het verlossende antwoord volgt immers snel: de landing gaat niet door (wat een verrassing), maar we gaan wel een zodiaktour maken. Ik kan het bijna niet geloven omdat de wind hard door buldert. Volgens de leiding valt het mee en is de wind gedaald onder de 25 knopen. De tour verloopt wild en iedereen wordt kletsnat. De wind neemt niet af, maar juist toe. Tot windkracht 8 zelfs. De bootjes gaan lelijk heen en weer, en het weer aan boord stappen is een hachelijke onderneming. Goede nieuws is dat iedereen er zonder kleerscheuren vanaf is gekomen en thuis een ware belevenis te vertellen heeft. De rest van de dag gebeurt er weinig meer. Er is nog een voordracht over gletsjers en tijdens de nabespreking van de dag verschijnen er naast het schip drie vinvissen. Zeer dichtbij en traag laten ze zich goed bekijken, inclusief staart. Uiteraard heeft op dat moment niemand een camera bij zich. Dat kan er ook nog wel bij en typeert een beetje deze verloren dag. Morgen bereiken we eindelijk echt Antarctica!
Terwijl we voor Penguin Island wachten, dobeert er een veld met drijfijs voorbij, net op het moment dat het zonnetje even meewerkt.
21 november
Reeds vroeg sta ik op het dek. De een na de andere ijsberg komt als een parade voorbij, een feestje. Het landschap is dat ook, maar dat geeft zich nog niet zomaar prijs door laaghangende bewolking en sneeuw. In Orne Harbour breekt tijdens het te water laten van het anker het zonnetje even door. Wat een landschap, wat een licht! Het vele ijs belet wederom een landing, dus weer een zodiaktour. Langs de rand van een gletsjer ditmaal en dus valt er genoeg te fotograferen, hoe uitdagend ook door de steeds zwaardere sneeuwval. Ondanks het toch wat ruige weer, weten we in de buurt te komen van de stormbandpinguïns en een enkele ezelspinguïn.
Ondanks de uitdagende omstandigheden met zware sneeuwval, lukt het toch om behoorlijk dichtbij de stormbandpinguïns te komen.
Neko Harbour, wat een plaatje, zeker met de zon.
Het is vervolgens niet al te ver varen naar Neko Harbour. De sneeuw is helaas getransformeerd in regen. Dat mag de pret niet drukken, want dit is het echte Antarctica! We staan aan land! Te midden van ezelspinguins, een blauwe gletsjerfront en een zee vol met ijs. Kippenvel, emotioneel zelfs. Zo onbeschrijflijk mooi. Ook door de dreigende wolkenluchten in de achtergrond. Af en toe horen we iets dat lijkt op gedonder, maar dat komt van de gletsjer. Ineens een harde knal. Een stuk ijs ter grootte van minimaal een vrachtwagen stort in zee en veroorzaakt een mini-tsunami. Er hangt wel meer ijs gevaarlijk over…
Ezelspinguïns op zo’n mooie plek, dat vraagt om een groothoekfoto.
Meer dan 4.000 foto’s laten zien hoe rijk deze dag was. Of het allemaal bruikbaar zal zijn… Er is wat vocht/condens in de camera gekomen, wat hier en daar voor een blauwige waas zorgt. Grr.
22 november
Reeds rond 4.00u ben ik uit de veren. We varen immers door een mooie omgeving. Alhoewel varen: het schip dobbert rustig wat rond omdat we nabij onze bestemming zijn en het schip hier veilig in de luwte ligt. Helaas geen mooie zonsopkomst. Wel sneeuw, die steeds intenser valt. Het zicht op de bergen loopt daardoor sterk terug, maar de vlokken maken alles goed. Ineens schrik ik me helemaal rot als er een meter naast het schip een bultrug opduikt en flink uitademt. Het imposante dier duikt niet meteen onder en laat zich goed bekijken. Het zwemt daarna voor ons uit om met de befaamde staartvin definitief onder te duiken. Uiteindelijk is alles daardoor wel weer nat en kan ik de 100-400mm de rest van de ochtend niet meer gebruiken…
Bultrug meteen naast het schip.
De sneeuw gaat over in regen. Wind staat er bijna niet, dus zetten we koers naar Dumoy Point. Geen strand om op uit te stappen, maar een dikke sneeuwrand waar traptreden in gemaakt zijn. Bovenop staan sneeuwschoenen op ons te wachten. Dat gaat verrassend goed en je zakt inderdaad niet meer weg. Er staat hier zowaar ook wat bebouwing, maar dat bewaar ik voor later. We klimmen wederom een geheel besneeuwde heuvel op. Onderweg zitten er op de flanken steeds kleine kolonie ezelspinguïns. Ze wachten tot de sneeuw ver genoeg gesmolten is, zodat ze op de stenen kunnen broeden. Een enkele reeds blootliggende kei wordt goed verdedigd. Verder doen de pinguïns weinig; ook zij lijken verveeld door de regen, iets dat hier een zeldzaamheid is, zeker zo langdurig. Vanaf het hoogste punt heb je wederom een mooi uitzicht over de baai met vele ijsschotsen. Je kunt nog verder lopen naar waar ooit een landingsbaan was. Ik besluit echter via de pinguïns terug te lopen. Eenmaal beneden is het tijd om even in de oranje barak binnen te kijken. Het was een soort wachthut bij het vliegveld. In deze British Arctic Survey hut heeft de tijd stilgestaan. Alles ligt er nog, alsof de voormalige gebruikers zo binnen kun kunnen stappen. Ernaast staat, zoals bij ieder Engels gebouw, een Argentijns hutje. Geopolitiek…
Ezelspinguïn in een doorkijkje.
Doorwerkt keren we terug op het schip. Hoe gaan we dit ooit droog krijgen voor de middag? Mijn 100-400mm is gelukkig weer condensvrij en inzetbaar. We varen door het smalle Neumayer Channel. Tijdens de lunch mindert het schip vaart. Het landschap is er ook wel bijzonder fraai. Een groot cruiseschip (opvallend genoeg pas het tweede schip in al die weken) vaart langs en de expeditieleider besluit contact op te nemen. Zij komen immers uit de richting waarheen wij willen. Ze vertellen over wind en regen… Geen Paradise Bay dus, maar een zodiaktour door het Neumayer Channel zelf. Dat lijkt aanvankelijk weinig toe te voegen; het smalle fjord laat zich ook vanaf het schip prima bekijken. Dat blijkt mee te vallen. De regen stopt en we varen dicht langs ijsbergen. De kleuren zijn betoverend. In het kraakheldere water zie je pas goed hoeveel van de ijsberg onder water zit. Fascinerend. We dobberen langs de gletsjerrand in de hoop dat er stuk afbreekt. Ondanks wat gerommel, gebeurt dat niet. Wel zien we twee waanzinnige blauwe ijsgrotten. Dan ineens worden er drie Weddellzeehonden gezien. We spoeden er ons heen. De zodiak heeft geen enkele moeite met het zeer ondiepe water. Het is een lieflijk gezicht, die zeehonden.
Het mooiste blauw dat er is, prachtig te bekijken vanaf de zodiak.
Weddellzeehond, het zijn net naaktslakken met een lief kopje erop.
Eenmaal terug op het schip is het nog niet gedaan. Men zet koers naar een eilandje, in de poging ook daar nog te landen. Antarctica blijft echter wispelturig; de wind trekt flink aan. De expeditieleider durft het niet aan en blaast last minute de landing af. Dan maken we met het schip maar een rondje. Voor het eerst is het licht subliem. De bergen zijn woest, compleet met mist, de lucht dreigend en uiteraard vele ijsbergen. Wanneer het begint te sneeuwen is de cirkel rond en de dag ten einde.
Voor het eerst op Antarctica mooi licht (in de maak).
23 november
Ineens is het alweer de laatste dag. In Antarctica in ieder geval, want we hebben uiteraard nog een paar vaardagen voor de boeg. Al om 4.15u worden we door expeditieleider Ali gewekt. We zullen er alles tot de laatste minuut uit halen. Het is best een eindje varen naar Cuverville Island. De zee is bedekt met grote ijsschotsen, wat een plaatje. Met de zodiak kunnen we net tussen het vele ijs door en zetten we voet aan wal. Wederom staan massa’s ezelspinguïns ons op te wachten, in het inmiddels fraaie bruine lijnenspel. Het komt hier nog mooier tot zijn recht tegen de achtergrond van het blauwe ijs. Ineens wordt er een eenzame Adéliepinguïn ontdekt, de eerste van deze reis. Iedereen stort zich vol op deze ene vogel. Geen idee wie er meer verbaasd is… Er is nog meer: op de terugtocht met de zodiak stoppen we nog even bij een Weddellzeehond die op een eilandje ligt. Wat een rare beesten zijn het. Ze bewegen zich voort als naaktslakken, weinig galant in vergelijking met onze eigen koddige zeehonden.
Misschien wel de meest gefotografeerde pinguïn van de reis: Adéliepinguïn.
Een ezelspinguïn kijkt naar de kolonie onder hem.
Na zo’n vroege start smaakt het ontbijt extra lekker. Het schip zet koers naar de Melchiors-eilanden. Ik wil natuurlijk maximaal genieten van Antarctica, dus spoed ik me snel weer naar het dek. Het licht wisselt snel, met soms een opklaring, dan weer dreigende wolken, mist of lichte sneeuw. Het zorgt voor optische verrassingen: onder zie je de zee, dan laaghangde wolken en erboven in een gaatje ineens een machtige berg. Die bergen moeten enorm zijn, gelet op de kijkhoek… Ook is er een fraaie mistboog te zien. Van de aankomst op de eilanden is dan weer weinig te zien; de mist overheerst. We zitten echter nog niet in de zodiak, of de zon breekt door. Het decor is sprookjesachtig met dikke velden sneeuw die er uitzien als witte duinen. Grote blokken ijs worden afgewisseld door dunner pannenkoekenijs. We varen een witte kloof in. Woorden schieten weer te kort. Een sprookje, een attractie die zo uit de Efteling lijkt te komen. De flanken ogen wat instabiel met vele sporen van recentelijke lawines. Alsof dat allemaal nog niet genoeg is, ligt ook hier weer een Weddellzeehond, ditmaal op een ijsschots. Eenmaal uit de kloof blijft er genoeg te zien, zoals keizeraalscholvers die nieuwsgierig naast de boot blijven zwemmen. In een volgende kloof treffen we meerdere zeehonden en vliegen twee poolkippen rond. Helaas is het dan toch echt tijd terug te keren. Dit was echt een gevalletje het beste tot het laatste bewaren. Ik kijk nog even op het dek, maar zie het landschap snel weer in de mist verdwijnen. Wat een mazzel. Tijd voor een laatste backup: ruim 26.000 foto’s. Niet eerder maakte ik er zoveel. Meteen na het verlaten van de eilanden betreden we de beruchte Drake Passage. Dat is te merken ook. Ondanks de weinige wind gaat het schip lelijk heen en weer. Zo schuin zijn we nog niet eerder gegaan… Het is gelukkig een geleidelijke beweging, dus dat valt nog prima te hebben. De weerkaarten zien er prima uit, duimen maar.
Tot ziens Antarctica!
Het sprookjesachtig mooie landschap van de Melchiors Islands.
24 november
Weer een ouderwetse zeedag. In de ochtend verzorg ik na Ali (over vrouwen op Antarctica) een luchtige presentatie over ‘wat voor natuurfotograaf ben jij?’. ’s Middags laten Bart, ik, Pieter-Jan, Jan en Jeffrey zien hoe we onze beelden bewerken. Geen hogere wiskunde, maar steeds net de kers op de taart. Buiten worden voor het eerst butskopdolfijnen gezien. Ook tonen we diverse aankomende bestemmingen van Starling en Nordic Vision en verzamelen we beelden voor de eindpresentatie morgen. De camera mag na al het werk op adem komen en blijft de hele dag in de tas.
25 november
We worden op ludieke wijze door een medereiziger gewekt. Zij bood bij de veiling het meest voor dit unieke (en ludieke) moment. Het schip vordert goed en het einde komt toch echt in zicht. Het is een drukke dag, want naast lezingen (over leven in een onderzoeksstation op Antarctica en over sledehonden) is het ook de dag om alle drankjes en souvenirs te betalen, de koffers te labelen en de laarzen weer in te leveren. Het zonnetje schijnt en de Drake houdt zich heerlijk rustig. We maken er uiteraard ook een feestje van deze dag. We tonen een slideshow met foto’s die gemaakt zijn door de deelnemers en begeleiders. Juist op dat moment cirkelt er een zwarte albatros rond het schip. Met reeds het land in zicht toch nog een nieuwe soort. Een zeer fraaie ook! Dan is het toch tijd voor de grote finale. Met een glaasje bubbels in de hand worden de crew en het eigen team nog even in het zonnetje gezet. Yves Adams toont zijn ‘aftermovie’, een zeer fraaie ode aan drie weken op zee. Om 19.00u is het tijd voor het laatste avondmaal.
Zwarte albatros.
26 november
We zijn terug in Ushuaia. Het is er enorm druk met cruiseschepen. Onze Plancius oogt er nietig bij. Ongeveer de helft van de deelnemers vliegt vandaag al terug, de andere helft blijft nog een dagje. We nemen uitgebreid afscheid van de crew, die toch een beetje een soort van familie is geworden. De bussen staan al klaar en dus kunnen we daar onze bagage kwijt. Zelf heb ik nog twee uur over tussen het verlaten van het schip en het vertrek van de bus richting het vliegveld. Ik loop met Jan Vermeer nog door de winkelstraat. Je kunt er volop pinguïnsouvenirs kopen of wat eten en drinken. Na 2 uur verschijnt de bus die ons naar het vliegveld brengt. Druk is het niet, dus het inchecken en de security verlopen dan ook vlot. De security heeft het heerlijk naar zijn zin: ze zingen en maken grapjes. Zo kan het dus ook. Het vliegtuig vertrekt keurig op tijd en het uitzicht op Ushuaia met de vele bergen is prachtig. In Buenos Aires is het weer even omschakelen: bloedheet en veel te druk. De overstap van vliegveld naar vliegveld verloopt gelukkig vlot, waardoor we nog ruim de tijd hebben even te genieten van een warme maaltijd.
27 november
De vlucht verloopt voorspoedig. In Parijs is het even spannend. We hebben slechts een uur voor de overstap. We moeten met een treintje twee stations verderop zijn. Vervolgens is het nog een roteind lopen. Uiteraard werkt de douane, als je haast hebt, juist dan niet lekker mee. Er gaan vele minuten verloren, maar bezweet weten we het vliegtuig op tijd te bereiken. Wonderlijk genoeg vertrekt het vliegtuig op tijd, aangezien het in Nederland code oranje is door een storm. Het landen is dan ook even spannend, zeker wanneer de landing last minute wordt afgebroken en we een doorstart maken. Het is te onveilig om te landen. Twintig minuten later waagt de piloot een tweede poging en nu landen we gelukkig wel. De reis is daarmee echt ten einde!
Ik hoop dat ik je hiermee een interessant kijkje heb gegeven in onze waanzinnige reis, al kon ik slecht een hele kleine selectie van de foto’s laten zien.